OROTİK ASİT VE KOLESTROL

OROTİK ASİT VE KOLESTROL

Yrd. Doç. Dr. Gökhan KAVAS
Zir.Y.Müh. Nazan KAVAS
Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü
..
Hayvanların vücut dokularındaki hücre zarlarında bulunan, kan plazmasında taşınan bir sterol (steroid) ve alkol bileşimi olan kolesterol, çoğunlukla hayvansal gıdalarda yer almakta, daha az miktarda bitkilerde bulunmaktadır.
.
Metabolizmada bulunan kolesterolün yalnızca az bir düzeyi gıda kaynaklı olmakta, gerçekte önemli bir kısmı vücut tarafından sentezlenmektedir.
.
Vücutta üretilen kolesterolün günlük üretiminin %20-25’i ise karaciğerde gerçekleşmekte ve yaklaşık 70 kg ağırlığındaki bir insanın vücudunda yaklaşık 35g kolesterol bulunmaktadır. .
.
Vücudun hemen her organında bulunabilen kolesterol karaciğer, omurilik ve beyinde daha yoğun olarak bulunmakta ve kanda normalden fazla bulunması damar sertleşmesine, bazı durumlarda da safra taşlarının oluşmasına neden olmaktadır.
.
Yüksek kolesterol metabolizmada kan damarlarını zamanla tıkamakta, kalbe daha az kan gitmesine neden olmakta ve bunun neticesinde de çeşitli göğüs ağrıları (anjin) ortaya çıkmaktadır.
.
Daralan damarlarda herhangi bir nedenle kan pıhtısı oluşumu söz konusu olduğunda ise, kalp krizi (miyokard enfarktüsü), eğer bu pıhtı beyne giden damarlarda oluşursa felç adı verilen vakalar görülmektedir.

.
Ciddi sağlık problemlerine neden olan kolesterolün azaltılması için uzmanlar kişilerin hayat tarzlarında değişiklik yapmaları gerektiğini ifade etmekte ve bu değişikliklerin en başında beslenme alışkanlıkları geldiğini vurgulamaktadırlar.
.
Beslenme alışkanlıklarında atılacak ilk adım ise; kolesterol düşürücü diyete başlamak olarak belirtilmekte ve bununla ilgili olarak yapılan çalışmalar kişinin günlük kalori gereksinimi bazında gerçekleşmektedir.
.
Süt ve süt ürünlerinin insan sağlığına yararları konusunda yapılan çalışmalarda; yoğurt ve kefir gibi fermente süt ürünlerinin karaciğerde sentezlenen kolesterol düzeyini azalttığı belirlenmiştir.
.
Araştırmalarda sütün laktik asit bakterileri (LAB) ile fermantasyonu sırasında LAB tarafından oluşturulan orotik asidin karaciğer tarafından üretilen kolesterolün sentez enzimlerini inhibe ettiği ve karaciğeri koruduğu belirtilmektedir.
.
Söz konusu organik asit bir diğer fermente süt ürünü kefirde de mevcut olmakta ve kefirin tüketilmesiyle kandaki orotik asit seviyesi artmaktadır.
.
Pürimidin bazlarının sentezinde bir ara ürün olarak meydana gelen orotik asit, gerçekte bir organik asit olmakta, bazı kaynaklarda B13 vitamini olarak tanımlanmaktadır.
.
Ancak çok sayıda literatürde vitamin olmadığı konusunda görüşler bulunmaktadır.
.
Kolesterol ve orotik asit üzerinde yapılan çalışmalar sınırlı sayıda olmakla birlikte, kan kolesterol seviyesini düşürücü etkisi olduğu, karaciğer sorunlarını ve erken yaşlanmayı önlediği, ayrıca multiply skleroz tedavisine yardımcı olduğu belirlenmiştir.
.
Araştırmacılar orotik asidin sağlık üzerindeki bu yararlı etkileri konusunda yapılan çalışmaların yeterli olmadığını ve üzerinde durulması gerektiğini bildirmektedirler.
.
Fermente süt ürünleri baz alınarak orotik asidin kolesterol düşürücü etkisi üzerinde yapılan bir çalışma Novder ve ark.(1990) tarafından gerçekleştirilmiştir.
.

Fermente süt ürünlerinde önemli miktarlarda orotik asit düzeyleri tespit eden araştırmacılar, çalışmalarını orotik asit ve kolesterol arasındaki ilişkiye yöneltmişlerdir.
Nitekim orotik asit ve kolesterol arasındaki ilişkiyi baz alan çalışmaların birinde; orotik asit ile beslenen farelerin karaciğerlerindeki yağ asitleri sentezinin azaldığı, tiriaçilgliserol, fosfolipid ve kolesterol ester miktarında azalma görüldüğü tespit edilmiştir.

ARAŞTIRMACI YAZAR

Haydar Yılmaz